هود آزمایشگاهی

هود آزمایشگاهی جزء کاربردی ترین تجهیزات آزمایشگاه به شمار می رود. این دستگاه نقش مهمی در حفظ جان کارکنان و افزایش طول عمر دستگاه های دیگر ایفا می کند. با وجود هود آزمایشگاهی، عوامل شیمیایی و میکروبی و نیز بخارات اسیدی، مواد قلیایی، سوزاننده ها و بخارات بیهوش کننده و بی حس کننده نمی توانند آسیبی به اپراتور وارد کنند.

کاربردهای هود آزمایشگاهی

این وسیله پر کاربرد، ذرات معلق موجود در هوا را می مکد و گاهی اوقات برای تهویه و ضد عفونی کردن فضای کابین و محفظه به کار می رود. همان طور که قبلا گفته شد، هودهای آزمایشگاهی از کاربر در مقابل انواع مختلف باکتری ها، ویروس ها و انگل های تولید کننده سم، محافظت می کنند. این تجهیزات سودمند، مانع از تجزیه و فساد نمونه های آزمایشگاهی می شوند.

انواع هود های آزمایشگاهی

هودهای آزمایشگاهی به چند دسته تقسیم بندی می شوند. در یک دسته بندی، به هودهای لوله دار و بدون لوله تقسیم می شوند. از نظر کاربرد، هودهای آزمایشگاهی را به هودهای شیمیایی، لامینار، میکروبی، سقفی، بازویی و PCR دسته بندی می کنند.

این نوع هود، مانع از انتشار بخارات سمی و قابل اشتعال می شود. هود بخار یا هود شیمیایی (Fume Hood)، دود و بخارات ناشی از آزمایش ها و احتراق مواد شیمیایی را به بیرون از آزمایشگاه منتقل می کند. این هودها، از یک محفظه، فن و کابینت تشکیل شده اند. این محفظه برای انجام آزمایش به کار می رود. وظیفه ی فن، مکش بخارات و گازهای سمی است و کابینت هم برای نگهداری از مواد شیمیایی مورد استفاده قرار می گیرد. هود شیمیایی از طریق انتقال هوای آلوده به سیستم تخلیه مرکزی، آن را به بیرون منتقل می کند. گاهی اوقات این هود، هوای آلوده را تصفیه و دوباره به آزمایشگاه برمی گرداند. از هودهای بخار در هنگام کار با مواد کارسینوژن (سرطان زا)، رادیواکتیو و مواد شیمیایی سمی استفاده می کنند. هودهای شیمیایی را بر اساس سرعت انتقال هوا به دو دسته ی هود حجم هوای ثابت و هود حجم هوای متغیر تقسیم بندی می کنند.

بالا و پایین رفتن پنجره در این نوع هود باعث می شود تا سرعت حرکت هوا تغییر کند. یکی از مزایای این هود، طراحی ساده و نصب آسان آن می باشد. ضمن اینکه، هزینه اجرایی این نوع هود نسبت به هود حجم هوای متغیر، بیشتر است.

با تغییر ارتفاع در این نوع هود، سرعت خروج هوا ثابت می ماند. سرعت هوا در آن، 100 فوت در دقیقه می باشد.

این نوع هود برای کشت بافت، تومور و سلول ها به کار می رود. علاوه بر این برای تهویه هوا در آزمایشات میکروبیولوژی از آن استفاده می کنند. هودهای لامینار را در انواع کابین دار و بدون کابین می سازند که نوع دوم رایج تر است. هود میکروبی را با نام هود جریان آرام و خطی هم می شناسند. در این نوع هود، برای استریل فضا و نمونه ها، از حرارت، اشعه UV و فیلترهای HEPA استفاده می کنند. هود لامینار از لحاظ نحوه ی تصفیه هوا به هودهای لامینار افقی و عمودی تقسیم می شود.
هودهای لامینار را بر اساس نوع فعالیت به هودهای آزمایشگاهی کلاس 1، کلاس 2 و کلاس 3 تقسیم بندی می کنند.
هود آزمایشگاهی کلاس 1 :
از این نوع هود برای کار با رادیونوکلئوتیدها و مواد شیمیایی استفاده می کنند. هود آزمایشگاهی کلاس 1 برای محافظت از کاربر و محیط آزمایشگاه در مقابل آلودگی به کار می رود.
هود آزمایشگاهی کلاس 2 :
با استفاده از این نوع هود می توان یک محیط کاری استریل را ایجاد نمود. به این هودها، نیمکت های تمیز هم می گویند. هودهای آزمایشگاهی کلاس 2 مانع از آلوده شدن نمونه های پی سی آر می شوند. امروزه از این نوع هود در صنایع مختلف استفاده می کنند. هنگام کار با مواد عفونی می توان از این نوع هود استفاده کرد.
هود آزمایشگاهی کلاس 3 :
محفظه هایی هستند که هوای ورودی و خروجی آنها با عبور از فیلتراسیون HEPA، از آلودگی کاربر، محیط آزمایشگاه و نمونه ها جلوگیری می کند. این نوع هود، در هنگام کار بر روی عوامل بیولوژیک بسیار خطرناک، کاربرد دارد.

نام دیگر هود سقفی، هود کانوپی است. این نوع هود را بر روی دیوار یا سقف آزمایشگاه نصب می کنند. معمولا عملیات شیمیایی را در زیر این هودها انجام می دهند. نکته ی مهمی که باید به آن توجه داشت این است که نباید فن دستگاه را بر روی هود سوار کرد. بلکه باید آن را در فضایی بیرون از آزمایشگاه نصب کرد.

برخی از هودها را می توان در کل فضای آزمایشگاه جابه جا کرد. هودهای بازویی یا مفصلی در این دسته قرار می گیرند.

هود پی سی آر یا ورک استیشن، دارای یک فضای کاری است که از سه طرف محصور می شود. در این محیط، RNA و DNA تکثیر می شوند.

هود PCR در آزمایشگاه های زیست شناسی و ژنتیک کاربرد دارد. در این نوع هود، لامپ های UV را مابین نمونه ها قرار می دهند. هود پی سی آر یکی از تجهیزات ضروری آزمایشگاه به شمار می رود. در هود ورک استیشن، برای کاهش خطر آلودگی نمونه ها هنگام انجام آزمایشات PCR از روش های استریلیزاسیون لامپ UV با طول موج کوتاه، فلز ضد میکروبی و فیلترهای HEPA استفاده می کنند. این روش ها را به صورت اختیاری یا ترکیبی به کار می برند.

نکات مهم در هنگام کار با هود آزمایشگاهی

- روشن کردن هود به مدت 15-10 دقیقه قبل از شروع کار

- ضد عفونی کردن آن با الکل 70%

- خارج کردن وسایل اضافی از داخل هود

- فعالیت در انتهای هود

- تمیز کردن هودهای مجهز به اشعه ماوراء بنفش با استفاده از الکل (در هفته یکبار)

- پرهیز از نگهداری هر گونه حلال و مواد آزمایشگاهی فرار در فضای داخلی هود

- بعد از اتمام کار، 15-10 دقیقه صبر کنید و سپس دستگاه را خاموش نمایید.

- بستن پنجره ی شیشه ای جلوی هود بعد از خاموش کردن لامپ دستگاه

قسمت های مختلف هود آزمایشگاهی

- اتاقک : این قسمت از جنس استیل ساخته شده است.

- شیشه ی عمودی : به سادگی بالا و پایین می رود و کاربر از طریق آن می تواند شاهد فعالیت هایی باشد که با دست خود انجام می دهد.

- سیستم تهویه : این سیستم شرایطی را فراهم می کند تا بخارات ناشی از عملیات شیمیایی داخل هود، به سمت بیرون منتقل شوند.

از دیگر قسمت های هود آزمایشگاهی می توان به موتور الکتریکی، لوله تخلیه هوا و پریز برق اشاره کرد.

قیمت انواع هود آزمایشگاهی

هودهای آزمایشگاهی انواع مختلفی دارند و جزء تجهیزات ضروری آزمایشگاه به شمار می روند. امروزه شرکت های زیادی در داخل و خارج از کشور در زمینه ی عرضه و فروش انواع هود آزمایشگاهی فعالیت می کنند. قیمت انواع هود آزمایشگاهی به عوامل مختلفی مانند جنس بدنه، اندازه، کاربرد، برند و ... بستگی دارد. هر چقدر ابعاد هود بزرگتر باشد، قیمت آن نیز بالاتر است. ضمن اینکه محصولات تولید شده در داخل کشور ارزان تر از نمونه های خارجی می باشند. به همین علت، با خرید هود آزمایشگاهی تولید داخل، می توان در هزینه ها صرفه جویی کرد.