طیف سنجی رامان
قتی نور با ماده برخورد میکند، در اثر برهمکنش نور با مولکولهای ماده حالتهای مختلفی برای فوتونهای تابشی پیش میآید.
به دلیل برهمکنش ممکن است فوتونها جذب یا پراکنده شوند و یا این که اصلا با ماده تداخل نداشته باشند و مستقیما از آن عبور کنند. اگر انرژی فوتون تابشی با فاصله انرژی بین حالت پایه یک مولکول و حالت برانگیخته آن مطابقت داشته باشد، احتمالا فوتون جذب شده و مولکول به حالت برانگیخته گذار میکند. این پدیده توسط طیف سنجی جذبی قابل مشاهده است. حالت دیگر زمانی است که فوتون با مولکول برخورد میکند و پراکنده میشود. در این صورت لزوما انرژی فوتون مطابق اختلاف ترازهای انرژی مولکول نیست. فوتونهای پراکنده را میتوان با جمعآوری نور در زاویهای از پرتوی نور فرودی مشاهده کرد.
پراکندگی یک تکنیک متداول است. به عنوان مثال، از آن به طور گستردهای برای اندازهگیری سایز ذره و توزیع آنها استفاده میشود. با این حال، اصلیترین روش پراکندگی مورد استفاده برای شناسایی مولکولی، پراکندگی رامان است.
رامان و تاریخچه پراکندگی رامان
سی وی رامان فیزیکدان معروف هندی است. او در سال ۱۹۳۰ به دلیل مطالعاتش بر روی پراکندگی نور و طیف رامان موفق به کسب جایزه نوبل فیزیک شد. رامان اولین فرد آسیایی است که توانست در یکی از شاخههای علوم موفق به کسب جایزه نوبل شود. به دلیل اهمیت پدیده رامان، این اثر به نام خودش ثبت شده است.
چاندراسخارا ونکاتا رامان (chandrasekhara Venkata Raman) در ۷ نوامبر ۱۸۸۸ در تیروچیراپالی (Tiruchirappalli) در جنوب هند متولد شد. پدرش مدرس ریاضی و فیزیک بود و به همین دلیل از ابتدای کودکی با فضای علمی آشنا شد. او در سال ۱۹۰۲ وارد کالج ریاست جمهوری مادرس (Madras) شد. در سال ۱۹۰۴ مدرک کارشناسی و در سال ۱۹۰۷ مدرک کارشناسی ارشد خود را با بالاترین افتخارات کسب کرد. اولین تحقیقات او در دوران دانشجویی در زمینه اپتیک (نور) و آکوستیک (صدا) انجام شد.
از آن جا که در زمان او به یک حرفه علمی توجه زیادی نمی شد، رامان در سال ۱۹۰۷ به بخش مالی هند پیوست. اگرچه وظایف دفتری بیشتر وقت او را میگرفت، اما رامان فرصت انجام تحقیقات تجربی در آزمایشگاه انجمن هند برای پرورش علم در کلکته را پیدا کرد. او در سال ۱۹۱۹ مسئول افتخاری آن آزمایشگاه شد.
در سال ۱۹۱۷ تدریس فیزیک در دانشگاه کلکته به او پیشنهاد شد و آن را پذیرفت. او هم چنین مجله فیزیک هند را در سال ۱۹۲۶ تأسیس کرد و سردبیر آن مجله بود. پس از ۱۵ سال تدریس در دانشگاه کلکته، از سال ۱۹۳۳ مدیر موسسه علوم هند (Indian Institute of Science) در بنگلور (Bangalore) شد. او تا سال ۱۹۴۸ استاد فیزیک آن جا بود. رامان هم چنین در سال ۱۹۳۴، آکادمی علوم هند (Indian Academy of Sciences) IAS را در بنگلور تأسیس کرد. دانشمندان معتبری از مناطق مختلف هند برای تحقیق و مطالعه علمی در کشور در این موسسه دور هم جمع شده بودند. رامان از زمان تأسیس تا زمان مرگش در فعالیتهای آکادمی به عنوان رئیس آن بسیار مشارکت داشت. بسیاری از آثار وی در مجموعه مقالات این آکادمی منتشر شده است. او هم چنین با استفاده از نقش خود در IAS ، توانست یک موسسه تحقیقاتی خصوصی به نام خودش تاسیس کند. رامان از سال ۱۹۴۸ مدیر موسسه تحقیقاتی خود در بنگلور نیز بود.